“Cui” edatlarla birlikte kullanılarak tümleç oluşturur.
Bir başka deyişle “Che” hiçbir zaman edat almazken “Cui” edatsız
kullanılamaz.
Oysa “il quale” özne ve nesne değerli olduğu zaman
edat almaz, tümleç olarak kullanıldığında edat almak zorundadır. “Cui”
cinse ve sayıya göre değişmez.
Şöyle bir tümce düşünelim:
(İçinde yaşadığımız ev güzeldir.)
Böylesine bir tümceyi “Che” ile ya da nesne ve özne değerli “il quale”
ile İtalyanca’ya çevirmeniz olanaklı değildir. Burada ancak “Cui” ya da
tümleç olarak kullanabileceğimiz “il quale” söz konusu olabilir. Gene
pratik kolaylık olsun diye bu tümceyi aşağıdaki biçimde düşünmekte yarar
vardır:
Örnek:
Ev ki onun içinde yaşıyoruz güzeldir.
La casa in cui viviamo è bella
(Kendisine) gittiğimiz arkadaş Mario’dur.
L’amico da cui andiamo è Mario.
Dükkânların bugün niçin kapalı olduğu bilinmiyor.
Non si sa il motivo per cui oggi i negozzi sono chiusi.
Birlikte tiyatroya gittiğim kız arkadaşım Carla’dır.
L’amica con cui vado a teatro è Carla.
Kart gönderdiğim kişi kardeşimdir.
Il ragazzo a cui ho spedito la cartolina è mio fratello.
Geldiğimiz kent Milano’dur.
La città da cui veniamo è Milano.
Sözünü ettiğin filmi görmüştüm.
Ho già visto il film di cui parli.
Aralarında İspanyollar’ın da bulunduğu turistler Amerika’dan geliyor.
I turisti fra cui ci sono anche gli spagnoli vengono dall’America.
Üzerinde çiçeklerin bulunduğu masa Mario’nundur.
La tavola su cui si trovano i fiori è di Mario.
Not: Örnek tümcelerdeki kırmızıyla yazılanlar temel tümce, diğerleri ise ilgi tümcecikleridir.
Kural: “Cui” ile birlikte kullandığımız edatları hangi ölçüte göre seçtik?
Örneğin niçin “L’amico da cui andiamo è Mario” diyoruz da “L’amico a cui andiamo è Mario diyemiyoruz?
Çünkü bir kişiye gitmek “da” edatı gerektirir.
Örnek:
Andiamo da Mario (Mario’ya gidiyoruz) denir. “Andiamo a Mario” denmez.
Vado da uno psicologo (Bir psikoloğa gidiyorum)
Vado da un amico (Bir arkadaşa gidiyorum)
Bir yere gitmek ise “a” edatı gerektirir.
Örnek:
Vado a Roma (Roma’ya gidiyorum)
Vado a scuola (Okula gidiyorum)
Vado a casa (Eve gidiyorum)
Bir kentte, bir evde, kısacası bir yerde yaşamak “in” edatı gerektirir.
Örnek:
La città in cui viviamo è İstanbul.
La casa in cui viviamo è bella.
Dikkat: “a cui” yerine “cui” kullanılabilir. Ayrıca “in cui” yerine
çoğunlukla “dove” (ki orada) zarfı kullanılmaktadır. “Cui” birlikte
kullanıldığı edata göre anlam kazanır.
“il quale“nin edatlarla birleşerek tümleç oluşturduklarını söylemiştik. Yukarıdaki örnekleri bir de “il quale” ile yapalım:
– La casa nella quale viviamo è bella.
– L’amico dal quale andiamo è Mario.
– Non si sa il motivo per il quale oggi i negozi sono chiusi.
– L’amica con la quale vado a teatro è Carla.
– La città nella quale andiamo è Roma.
– La città dalla quale veniamo è Milano.
– Ho già visto il film del quale parli.
– I turisti fra i quali ci sono anche gli spagnoli vengono dall’America.
– La tavola sulla quale si trovano i fiori è di Mario.
Not: “Cui” cinse ve sayıysa göre değişmezken “il quale” cinse ve sayıysa göre değişmek zorundadır.
Örnek parçamızdaki bir başka tümceyi ele alalım: “il paese i cui
scrittori, uomini di cultura sono stati i portavoci di esigenza
universali (…) è un paese civile.”
1. Temel tümcecik
“il paese è un paese civile”
2. İlgi tümceciği
“i cui scrittori, uomini di cultura sono stati i portavocidi esigenze universali”
(ki onun yazarları, kültür adamları evrensel beklentilerin sözcükleri olmuşlardır.)
Tümcenin bütünüyle Türkçesi şöyledir:
Yazarları, kültür adamları evrensel beklentilerin sözcükleri olmuş ülke uygar bir ülkedir.
Yukarıdaki tümcede “i cui” ki onun anlamına gelmekte, bir şeyin, kime, neye ait olduğunu gösterir.
Örnek:
– Sono fortunati quei genitori i cui figli crscono sani e intelligenti
– Franco e l’amico la cui moglie è partita ieri per l’italia.
– Ankara è la città il cui museo archeologico e conosciuto in tutto il mondo per la ricchezza dei reparti conservati.
– Il ragazzo le cui sorelle sono appena partite e mio amico da tanto tempo.
Kural: “Aitlik” bildiren böylesine ilgi tümceciklerini İtalyanca’ya
çevirirken dikkat edeceğimiz pratik bir yol vardır: Ait olan kişi ya da
şeylerin (tanıtıcı ya da belirleyici niteliği vardır aynı zamanda
harfitarifleri ile aralarına “cui” edatı koymak yeterlidir.
Örneğin: “Ankara è la città il cui museo archeologico è conosciuto in
tutto il mondo per la ricchezza dei reparti conservati” tümcesinde
tanıtılan şey “la città” tanıtıcı olan şey ise “il museo
archeologico“dur. Buna göre “il” ve “museo archeologico” arasına “cui”
koymak yetecektir.
Dikkat: Harfitarifi “lo” ya da “gli” olan nesnelerin de “cui” önünde harfitarifleri “il“, coğul durumunda “i” olur.
Örnek:
Yanlış yazılmış bir tümce: La scuola gli cui studenti sono partiti si chiama Salvatore
Doğru yazılmış bir tümce: La scuola i cui studenti sono partiti si chiama Salvatore
“il quale” kullanarak oluşturacağınız tümcelerde ise iki farklı yapı olasıdır.
1- La città, i giardini della quale sono belli, è Ankara
2- Ankara è la città, i giardini della quale sono belli.
Ancak “2” numaralı tümce “1” numaralı tümceye göre biçim açısından daha yetkindir.
Örnek parçemızdaki bir başka tümcemiz de şu idi:
“Il paese dalle cui opera d’arte è possibile ricavere un insegnamento artistico-storico è un paese civile.
Bu örnek tümcemizde hem aitlik (le cui opere) hem de tümleç değerlilik (dalle opere) vardır.
Bu tümceyi kendi yöntemimize göre açalım: Ülke ki onun sanat
yapılarından sanatsal ve tarihsel ders almak olanaklıdır. (o ülke) uygar
bir ülkedir.
Görüldüğü gibi aitliği salamak için opere ile le
harfitarifi arasına cui ilgi zamiri koyduk ve tümleci sağlamak için de
da edatını le harfitarifinin başına koyduk. “Niçin da?” sorusu akla
gelebilir. Çünkü ricavere da edatı gerektirir.
Örnek:
– Roma è una città nei cui musei sono conservate famosissime opere d’arte.
– È bello vivere in una città, per le cui strade si può camminare senza essere travolti dal traffico.
– Lo studioso alla cui conferenza abbiamo presenziato la settimana scorsa, è molto conosciuto ad Ankara.
– La calunnia è un male dalle cui nefaste conseguenze ci si deve sempre guardare.
– L’amico con la cui macchina andrò in Cappadocia si chiama Mario Rossi.
Yukarıdaki tümceleri “Il quale” ile oluşturmak istersek:
– Roma è una città nei musei della quale sono conservate famosissime opere d’arte.
– È bello vivere in una città, per le strade della quale si può camminare senza essere travolti dal traffico.
– Lo studioso alla conferenza del quale abbiamo presenziato la settimana scorsa, è molto conosciuto ad Ankara.
– La calunnia è un male dalle nefaste conseguenze del quale ci si deve sempre guardare.
– L’amico con la macchina del quale andrò in Cappadocia si chiama Mario Rossi.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder